Thoái hóa đĩa đệm là một trong những bệnh lý cột sống phổ biến nhất, đặc biệt ở người trung niên và cao tuổi. Bệnh gây ra nhiều cơn đau nhức và hạn chế vận động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm các triệu chứng thoái hóa đĩa đệm cùng nguyên nhân và cách điều trị phù hợp sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
Thoái hóa đĩa đệm là gì?
Thoái hóa đĩa đệm là tình trạng đĩa đệm giữa các đốt sống bị mất nước và trở nên khô cứng, giảm khả năng đàn hồi và chịu lực. Đĩa đệm, vốn là bộ phận quan trọng giúp giảm xóc và hỗ trợ cột sống trong các hoạt động hàng ngày, khi thoái hóa sẽ làm suy giảm chức năng này, dẫn đến đau nhức và giảm vận động.
Thoái hóa đĩa đệm thường gặp ở vùng thắt lưng và cổ, nơi chịu nhiều áp lực nhất trong cơ thể. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể xuất hiện ở bất kỳ đoạn nào của cột sống.
Triệu chứng của thoái hóa đĩa đệm
Triệu chứng của thoái hóa đĩa đệm có thể khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ tổn thương. Dưới đây là những triệu chứng điển hình mà người bệnh thường gặp.
1. Đau lưng và đau cổ
Đau lưng dưới là triệu chứng phổ biến nhất khi thoái hóa đĩa đệm xảy ra ở vùng thắt lưng. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, đặc biệt tăng lên khi bạn đứng lâu, ngồi sai tư thế hoặc cúi gập người. Đối với thoái hóa đĩa đệm cổ, người bệnh sẽ cảm thấy đau cổ, lan xuống vai và cánh tay, gây khó khăn trong việc quay đầu hoặc cúi xuống.
Đặc điểm cơn đau: Đau thường âm ỉ kéo dài hoặc đau dữ dội đột ngột khi vận động mạnh. Đau có thể giảm khi nghỉ ngơi nhưng sẽ quay lại khi tái vận động.
2. Cứng cột sống
Cứng cột sống thường xuất hiện vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu không vận động. Người bệnh cảm thấy khó khăn trong việc cúi, xoay người hoặc đứng thẳng dậy. Tình trạng này thường khiến người bệnh cần thời gian để “khởi động” các khớp trước khi vận động bình thường.
Lý do cứng cột sống: Đĩa đệm mất nước làm giảm khả năng hấp thụ lực, khiến các đốt sống tiếp xúc trực tiếp với nhau, dẫn đến cứng khớp và hạn chế vận động.
Xem thêm: Bệnh Viêm Khớp Dạng Thấp: Những Điều Bạn Cần Biết Để Phòng Ngừa và Điều Trị
3. Đau lan xuống chân hoặc tay
Khi đĩa đệm bị thoái hóa chèn ép lên các dây thần kinh, cơn đau lan xuống chân hoặc tay sẽ xuất hiện. Đây là triệu chứng điển hình khi thoái hóa đĩa đệm xảy ra ở vùng thắt lưng hoặc cổ.
Vùng thắt lưng: Đau thường lan từ lưng dưới xuống mông, đùi, và bắp chân, theo đường đi của dây thần kinh tọa.
Vùng cổ: Đau lan xuống cánh tay, kèm theo cảm giác tê bì hoặc yếu cơ.
4. Tê bì và yếu cơ
Tê bì là triệu chứng do dây thần kinh bị chèn ép lâu ngày, dẫn đến mất cảm giác ở tay, chân hoặc các ngón tay, ngón chân. Khi tình trạng này kéo dài, người bệnh có thể gặp yếu cơ, làm giảm khả năng cầm nắm hoặc đi lại, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày.
Triệu chứng yếu cơ: Người bệnh thường cảm thấy khó cầm nắm đồ vật, dễ làm rơi hoặc không thể nâng vật nặng. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể dẫn đến teo cơ do dây thần kinh bị tổn thương kéo dài.
5. Hạn chế vận động
Người bệnh thoái hóa đĩa đệm thường gặp khó khăn trong các hoạt động hàng ngày như cúi người, xoay cổ, hoặc đứng lâu do hạn chế vận động. Tình trạng này làm giảm hiệu suất làm việc và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.
Hậu quả: Nếu không điều trị kịp thời, người bệnh có thể phải phụ thuộc vào sự hỗ trợ của người khác hoặc các thiết bị hỗ trợ để di chuyển.
Nguyên nhân gây thoái hóa đĩa đệm
Thoái hóa đĩa đệm là kết quả của nhiều nguyên nhân khác nhau, từ lão hóa tự nhiên đến các yếu tố bên ngoài tác động.
1. Lão hóa tự nhiên
Lão hóa tự nhiên là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến thoái hóa đĩa đệm. Khi tuổi tác tăng cao, cơ thể giảm khả năng tái tạo và phục hồi, khiến đĩa đệm mất nước và trở nên khô cứng.
Hậu quả của lão hóa: Đĩa đệm trở nên mỏng và dễ bị tổn thương, mất khả năng đàn hồi, khiến cột sống mất sự linh hoạt cần thiết.
2. Chấn thương cột sống
Chấn thương cột sống do tai nạn, ngã hoặc vận động mạnh có thể làm tổn thương đĩa đệm, dẫn đến thoái hóa sớm. Các chấn thương lặp đi lặp lại sẽ khiến đĩa đệm yếu đi, dễ rách bao xơ và gây thoát vị nhân nhầy.
Chấn thương tích lũy: Những tổn thương nhỏ lặp đi lặp lại có thể tích tụ và dẫn đến thoái hóa đĩa đệm mà người bệnh không nhận ra ngay từ đầu.
3. Thừa cân, béo phì
Thừa cân, béo phì tạo áp lực lớn lên cột sống, đặc biệt là vùng thắt lưng, khiến đĩa đệm dễ bị chèn ép và thoái hóa. Duy trì cân nặng hợp lý là cách hiệu quả để giảm nguy cơ mắc bệnh thoái hóa đĩa đệm.
Áp lực cột sống: Cột sống phải chịu áp lực gấp đôi so với trọng lượng cơ thể, do đó thừa cân sẽ làm tăng nguy cơ thoái hóa đĩa đệm.
Xem thêm: Thoái Hoá Cột Sống Lưng: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị
4. Thói quen sinh hoạt sai tư thế
Ngồi sai tư thế, mang vác nặng hoặc không vận động đúng cách cũng là nguyên nhân phổ biến gây thoái hóa đĩa đệm. Các thói quen xấu kéo dài sẽ làm tăng áp lực lên cột sống, dẫn đến thoái hóa nhanh chóng.
Sai tư thế ngồi: Ngồi cong lưng, cúi đầu hoặc làm việc quá lâu trong tư thế không đúng sẽ làm tăng áp lực lên đĩa đệm.
5. Yếu tố di truyền
Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò trong nguy cơ thoái hóa đĩa đệm. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh thoái hóa đĩa đệm, bạn có nguy cơ cao hơn so với người khác.
Di truyền: Một số người có cấu trúc đĩa đệm yếu hơn hoặc dễ bị thoái hóa hơn do di truyền từ thế hệ trước.
Cách điều trị thoái hóa đĩa đệm
Điều trị thoái hóa đĩa đệm có thể bao gồm các phương pháp từ không xâm lấn đến phẫu thuật, tùy vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.
1. Dùng thuốc giảm đau và chống viêm
Thuốc giảm đau và chống viêm như paracetamol, ibuprofen thường được sử dụng để kiểm soát cơn đau và giảm viêm. Các thuốc này giúp người bệnh giảm đau nhanh chóng, cải thiện khả năng vận động tạm thời.
Sử dụng đúng liều: Cần tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
2. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là phương pháp không dùng thuốc, giúp cải thiện sự linh hoạt của cột sống, tăng cường cơ bắp và giảm đau hiệu quả. Các bài tập như kéo giãn, yoga, hoặc sử dụng máy móc vật lý trị liệu sẽ giúp giảm áp lực lên đĩa đệm.
Hiệu quả lâu dài: Vật lý trị liệu không chỉ giảm triệu chứng tạm thời mà còn giúp tăng cường cơ bắp hỗ trợ cột sống, giảm nguy cơ tái phát.
3. Thay đổi lối sống
Thay đổi lối sống như duy trì tư thế đúng khi ngồi, đứng, và ngủ, kết hợp với việc giảm cân và tập thể dục thường xuyên sẽ giảm đáng kể áp lực lên đĩa đệm. Những thói quen tốt này giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển và giảm triệu chứng thoái hóa.
Lối sống lành mạnh: Tập thể dục nhẹ nhàng, tránh ngồi lâu và thường xuyên thay đổi tư thế sẽ giúp cột sống khỏe mạnh hơn.
4. Phẫu thuật
Phẫu thuật được chỉ định khi các phương pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả. Phẫu thuật thường là giải pháp cuối cùng, giúp loại bỏ phần đĩa đệm bị tổn thương và giảm áp lực lên dây thần kinh.
Phẫu thuật cột sống: Các phương pháp như cắt bỏ đĩa đệm (discectomy) hoặc hợp nhất cột sống (spinal fusion) thường được áp dụng trong những trường hợp nghiêm trọng.
5. Sử dụng các sản phẩm hỗ trợ điều trị
Các sản phẩm hỗ trợ như đai lưng, gối chỉnh hình, hoặc thực phẩm chức năng chứa glucosamine và chondroitin giúp giảm áp lực lên đĩa đệm và hỗ trợ quá trình tái tạo sụn khớp.
Đai lưng: Đai lưng hỗ trợ cột sống thắt lưng, giúp giảm áp lực khi vận động và bảo vệ vùng bị thoái hóa.
Lời kết
Thoái hóa đĩa đệm là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu được nhận biết và điều trị sớm. Việc nhận biết các triệu chứng thoái hóa đĩa đệm và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp sẽ giúp người bệnh giảm đau, cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa biến chứng. Hãy luôn duy trì lối sống lành mạnh và tìm kiếm sự tư vấn y tế khi có dấu hiệu bất thường để bảo vệ cột sống của bạn một cách tốt nhất.
