Thoái hóa cột sống là bệnh mãn tính, tiến triển từ từ. Mức độ đau sẽ tăng dần khiến người bệnh bị hạn chế vận động, cột sống bị biến dạng mà không có viêm. Bệnh dẫn đến các tổn thương: Thoái hóa sụn khớp và đĩa đệm cột sống, kèm theo các thay đổi ở phần xương dưới sụn và màng hoạt dịch. Vậy điều trị thoái hóa cột sống sao cho hiệu quả, dứt điểm. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống
Thoái hóa cột sống bắt nguồn từ nhiều yếu tố: Tuổi cao, giới tính nữ, phải lao động nặng. Một số nguyên nhân khác như: Tiền sử chấn thương cột sống, bất thường trục chi dưới, tiền sử phẫu thuật cột sống, yếu cơ, do di truyền.
Triệu chứng của thoái hóa cột sống
Thoái hóa cột sống, đặc biệt là ở đoạn cổ và đoạn thắt lưng, là một bệnh lý thường gặp. Bệnh gây ra bởi quá trình thoái hóa tự nhiên của các đĩa đệm và khớp xương
Thoái hóa cột sống để lâu ngày, không có phương pháp điều trị phù hợp có thể dẫn đến các biến chứng như:
- Bị đau rễ thần kinh (đau cổ gáy lan ra vai và tay, đau thắt lưng lan xuống mông và chân) khi thoái hóa cột sống có các gai xương hoặc thoát vị đĩa đệm gây hẹp lỗ liên hợp, hẹp ống sống.
- Có thể có biến dạng gây gù, vẹo cột sống.
- Không có các triệu chứng toàn thân: Sốt, gầy sút, thiếu máu.
Thoái hóa cột sống có nguy hiểm không?
Nếu không được kiểm soát và điều trị hiệu quả kịp thời, các đốt xương sống bị thoái hóa có thể kéo theo hàng loạt biến chứng nghiêm trọng xảy ra. Trong đó, phổ biến nhất là:
Gai cột sống
Khi lớp sụn khớp bị bào mòn, cơ thể sẽ tiến hành cơ chế tự chữa lành thương tổn bằng cách kích thích gai xương hình thành tại đây. Sự phát triển của gai cột sống không chỉ làm biến dạng đầu xương đốt sống mà còn có khả năng ảnh hưởng đến mô mềm và rễ thần kinh xung quanh.
Thoát vị đĩa đệm
Như đã được đề cập ở trên, thoái hóa cột sống cũng có thể gây tổn thương đĩa đệm. Mỗi đĩa đệm đều có phần nhân nhầy bao bọc bởi lớp bao xơ bên ngoài. Khi lớp bao bên ngoài bị rách hoặc nứt do tổn thương, nhân nhầy sẽ thoát ra và khiến đĩa đệm trượt khỏi vị trí ban đầu, dẫn đến tình trạng thoát vị dĩa đệm.
Trong một số trường hợp hiếm gặp, thoát vị đĩa đệm còn có thể tác động lên đám rối thần kinh đuôi ngựa (cauda equina), dẫn đến biến chứng mất kiểm soát ruột, bàng quang hoặc thậm chí là rối loạn chức năng tình dục.
Chèn ép rễ thần kinh
Gai xương và đĩa đệm bị thoát vị có khả năng chèn vào các rễ thần kinh gần đó gây đau và tê ngứa tay chân, đôi khi còn dẫn đến một số vấn đề nghiêm trọng hơn như:
- Đau thần kinh tọa
- Hội chứng đau mỏi vai gáy
- Thương tổn thần kinh vĩnh viễn gây tàn phế
Một số biến chứng khác
Bệnh nhân bị thoái hóa xương sống đôi lúc còn phải đối mặt với những vấn đề như:
- Đau đầu, chóng mặt do các động mạch gần đốt sống bị chèn ép
- Chèn ép tủy sống dẫn đến đau yếu tứ chi, vận động khó khăn hoặc thậm chí là liệt
Chẩn đoán thoái hóa cột sống
Khám lâm sàng:
Bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng mà bệnh nhân mô tả để đưa ra những nghi ngờ ban đầu.
Cận lâm sàng:
- Chụp X-quang: Giúp đánh giá tình trạng thoái hóa khớp, gai xương.
- MRI: Cung cấp hình ảnh chi tiết về đĩa đệm, tủy sống và các dây thần kinh, giúp phát hiện các tổn thương sớm.
- Các xét nghiệm khác: Loại trừ các bệnh lý khác có thể gây đau lưng tương tự, như viêm cột sống dính khớp, lao cột sống.
Phòng chống bệnh thoái hóa cột sống
Tránh vận động mạnh: Hạn chế bê vác nặng, không đội đồ vật trên đầu.
Giữ tư thế đúng: Ngồi thẳng lưng, thay đổi tư thế thường xuyên. Tránh ngồi quá lâu một chỗ.
Vận động nhẹ nhàng: Không vặn mình, cúi gập người quá mạnh. Tránh các động tác đột ngột, rung lắc.
Kiểm soát cân nặng: Giữ cân nặng ở mức hợp lý để giảm áp lực lên cột sống.
Chọn bài tập phù hợp: Nếu bạn đã bị thoát vị đĩa đệm, hãy ưu tiên các bài tập nhẹ nhàng như bơi, treo xà đơn.
Tập luyện đều đặn: Dành thời gian tập các bài tập tốt cho cột sống.
Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt quan trọng với những người làm công việc nặng.
Những phương pháp điều trị thoái hóa cột sống thường gặp
Các lựa chọn chữa trị thoái hóa đốt xương sống phổ biến bao gồm:
Sử dụng thuốc kê toa
Bác sĩ sẽ đánh giá lối sống, mức độ nghiêm trọng của triệu chứng thoái hóa cũng như bệnh sử của bệnh nhân trước khi kê toa bất kỳ đơn thuốc nào. Để hạn chế tác dụng phụ của thuốc, người bệnh nên báo với bác sĩ về những loại thuốc đang dùng, bao gồm cả vitamin và chất bổ sung, thực phẩm chức năng.
Nhìn chung, các loại thuốc thường được dùng trong điều trị thoái hóa cột sống có thể kể đến như sau:
- Paracetamol đem lại hiệu quả trong việc giảm đau nhức khó chịu và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, thuốc không có tác dụng giảm sưng viêm.
- Nhóm thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAIDs), ví dụ như ibuprofen, naproxen… có tác dụng giảm đau và giảm sưng viêm. Tuy nhiên, cần lưu ý đôi khi thuốc có thể gây tác dụng phụ ảnh hưởng đến dạ dày, thận và tim mạch.
- Thuốc giảm đau tại chỗ dạng kem, gel, thuốc xịt hoặc miếng dán có thể ít tác dụng phụ hơn so với thuốc dạng uống. Mặc dù vậy, một số tác dụng ngoài ý muốn vẫn có khả năng xảy ra khi sử dụng thuốc.
- Thuốc giãn cơ giúp khắc phục tình trạng co cứng cơ ở bệnh nhân thoái hóa cột sống. Tuy vậy, hiệu quả này chỉ mang tính tạm thời.
- Thuốc giảm đau opioid thường chỉ dành cho người bệnh bị đau lưng cấp tính hoặc không đáp ứng với các thuốc khác do nhóm thuốc này có tính gây nghiện, đồng thời có thể kéo theo một vài phản ứng phụ ảnh hưởng đến nhận thức và hệ tiêu hóa.
Tập vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu là yếu tố không thể thiếu trong mọi phác đồ điều trị thoái hóa đốt sống. Chăm chỉ tập luyện đều đặn với cường độ thích hợp có thể giúp tăng cường sức mạnh và cải thiện tính linh hoạt ở các cơ vùng cổ, lưng. Điều này có tác dụng hỗ trợ duy trì chức năng của cột sống, đồng thời giảm bớt áp lực lên đĩa đệm cũng như các khớp đốt sống, qua đó thuyên giảm các triệu chứng thoái hóa.
Các bác sĩ thường khuyến khích bệnh nhân nên tập với chuyên gia vật lý trị liệu chuyên nghiệp để được hỗ trợ xây dựng chương trình luyện tập phù hợp giúp nâng cao sức bền, tăng biên độ vận động và cải thiện sức khỏe tổng thể. Ngoài ra, người bệnh cũng nên tiếp tục duy trì thói quen tập luyện này ở nhà sau khi chương trình tập vật lý trị liệu kết thúc.
Một số phương pháp điều trị nội khoa khác
Bên cạnh việc dùng thuốc và tập vật lý trị liệu, bệnh nhân cũng có thể tìm đến sự trợ giúp từ những phương pháp dưới đây để kiểm soát và đẩy lui các triệu chứng đau nhức, tê cứng khó chịu liên quan đến thoái hóa cột sống, ví dụ như:
- Kích thích thần kinh bằng xung điện qua da (TENS)
- Trị liệu thần kinh cột sống (chiropractic)
- Châm cứu
- Xoa bóp, massage
- Tiêm khớp (corticosteroid, tế bào gốc, huyết tương giàu tiểu cầu PRP…)
Điều trị bệnh thoái hóa cột sống
Khi xuất hiện các cơn đau ở vùng thắt lưng hoặc cổ, bạn không nên chủ quan. Hãy đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn. Việc khám bệnh sớm sẽ giúp loại trừ các nguyên nhân gây đau khác như viêm nhiễm, chấn thương hoặc thậm chí là các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, bao gồm cả việc điều chỉnh chế độ vận động hàng ngày.
Quá trình điều trị có thể kết hợp với điều trị triệu chứng bằng thuốc (giảm đau, sử dụng thuốc chống viêm NSAID, giãn cơ, vitamin nhóm B, giảm đau thần kinh), chống thoái khớp tác dụng chậm; tập vật lý trị liệu.
Người bệnh bị thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, hẹp ống sống khi đã điều trị tích cực nội khoa (thuốc, vật lý trị liệu…) hơn 3 tháng mà không có kết quả, chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng thì cần phải phẫu thuật.
Tuy không thể phòng ngừa hay điều trị tận gốc thoái hóa cột sống nhưng hiểu rõ về tình trạng sức khỏe này có thể giúp bệnh nhân kiểm soát bệnh cũng như các triệu chứng khó chịu tốt hơn, qua đó cải thiện chất lượng cuộc sống hàng ngày.
